İDYMA

Gökova Körfezinin kuzey-doğu köşesinde sırtını Sakar tepesine güvenle yaslayan Akyaka beldesi aynı zamanda İDYMA Antik Kentine ev sahipliği yapmaktadır.Deniz seviyesinden yaklaşık 250 metre yükseklikte kurulmuş kent ile igili bilgilere antik dönem yazarlardan ulaşılmaktadır.Strabon İdyma ‘dan Bargasa olarak söz etmiştir.Strabon’dan yola çıkarak 19.yüzyıl ile birlikte bölgede Fransız araştırmacılar Diehl ve Cousin tarafından yapılan çalışmalarda Gökova köyünde kalıntıları olan kentin Bargasa değil İdyma antik kenti olduğu keşfedilmiştir.Bu keşif sırasında bulunan bir yazıttaki ibareden İdyma ‘nın çevresindeki yerleşimleride içine alan bir federasyona liderlik yaptığı anlaşılmaktadır.Tarihte ilk kez İdyma ismine Hitit yazılı belgelerinde Anadolu kökenli bir isim olan İtuma olarak rastlanılmaktadır.Ancak İdyma ve İtuma arasındaki bağlantı günümüze dair tartışma konusudur.Kent tarih sahnesinde ilk kez M.Ö.5.yüzyılın ortalarında görülmektedir.Bu yüzyılda İdyma ,Atina önderliğinde Anadolu’daki Pers egemenlinağine karşı kurulan Attika-Delos Deniz Birliği’ne üyedir ve birliğe ait vergi listelerinde M.Ö.453 yılından itibaren düzenli vergi ödemeye başladığı anlaşılmaktadır.Bu tarihlerde kent Paktyes tarafından yönetilmektedir ve kent kendi adına sikke basmaya başlamıştır.Bu sikkelerin ön yüzünde Yunan kökenli Tanrı Pan arka yüzünde de incir yaprağı basılmıştır.M.Ö.440 larda Karia bölgesindeki birçok kent gibi İdyma’da Attika Delos Deniz Birliği’nden çıkarılmıştır ve kente ait birlikteki son kayıt(vergi kaydı)M.Ö.425 lerde görülmektedir.Bu tarihten sonra da İdyma kentine ait kapsamlı bir bilgiye rastlanmaktadır.Bilinen Rodos adasının antik dönemde Rodos Peraia’sı (Rodos adasının karşısındaki topraklar)olarak anılan Batı Anadolu’nun bu bölgesindeki kent yönetimlerini ele geçirmeye ve buradaki kentleri ekonomik,kültürel ve politik egemenliği altına almaya başladığıdır.Bu süreç İdyma için Roma dönemine kadar devam etmiştir.Bununla birlikte M.Ö.5 yüzyıl içerisinde Yunanistan anakarasında Atina ve Sparta arasındaki ikitidar mücadelesinden Anadolu’daki kentler de etkilenmiş ve Karia bölgesindeki kentler Atina ve Sparta tarafından işgal edilmiştir. Spartalı komutan Lysandros donanması ile birlikte Gökova Körfezine gelerek Atina müttefiki Kedrai kentini ele geçirmiş ve kentin halkını köle yapmıştır. İdyma hakkında bir veri yoktur. M.Ö.  4. ve 3.yüzyıl boyunca İdyma antik kenti Rodos  Peraia’sına bağlı bir kent olarak varlığını sürdürmüştür.

          İdyma’dan Roma dönemine ait birçok yazıt keşfedilmesine rağmen İdyma’nın Roma dönemindeki yerleşimi bilinmemektedir.  Bizans dönemi ile birlikte kent nüfusunun azaldığı ve yerleşimin eski önemini yitirdiği görülmektedir.Bu döneme ait en önemli kalıntıların başında Kadın Azmağı’nın hemen kuzeyindeki tepede yükselen Ortaçağ kalesi gelmektedir. Kale 12. yüzyılda Batı Anadolu’ya yönelik akınlar düzenleyen Türklere karşıyapılan kalelerden biri olmalıdır. Kale dışında Bizans döneminden günümüze yaşayan diğer bir yapı üç apsisli kilisedir. Eski iskele mevkiindeki ormanlık alanda Bizans döneminden kalma çiftlik yapıları bölgede nüfusun azalıp  kentin terk edilmeye başladığını ve yerini küçük kırsal yerleşimlere bıraktığının bir kanıtıdır.

            Bizans döneminin ardından 13.yüzyılla birlikte bölge Türk’lerin eline geçmiş,ardından Menteşe Beyliği ve sonrasında 1420 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na katılmıştır.